Chia sẻ bằng cả trái tim. Công đức vô lượng!

ĐỆ TỬ QUY (toàn văn)

PHÉP TẮC NGƯỜI CON

Cẩn dịch: Vọng Tây Cư Sĩ

TỔNG TỰA

1. Phép người con, Thánh nhân dạy.
Hiếu đệ trước, kế cẩn tín.
Yêu bình đẳng, gần người nhân.
Có dư sức, thì học văn.

Ở NHÀ PHẢI HIẾU

2. Cha mẹ gọi, trả lời ngay.
Cha mẹ bảo, chớ làm biếng.
Cha mẹ dạy, phải kính nghe.
Cha mẹ trách, phải thừa nhận.

3. Đông phải ấm, hạ phải mát.
Sáng phải thăm, tối phải viếng.
Đi phải thưa, về phải trình.
Ở ổn định, nghề không đổi.

4. Việc tuy nhỏ, chớ tự làm.
Nếu đã làm, thiếu đạo con.
Vật tuy nhỏ, chớ cất riêng.
Nếu cất riêng, cha mẹ buồn.

5. Cha mẹ thích, dốc lòng làm.
Cha mẹ ghét, cẩn thận bỏ.
Thân bị thương, cha mẹ lo.
Đức tổn thương, cha mẹ tủi.
Cha mẹ thương, hiếu đâu khó.
Cha mẹ ghét, hiếu mới tốt.

6. Cha mẹ lỗi, khuyên thay đổi.
Mặt ta vui, lời ta dịu.
Khuyên không nghe, vui can tiếp.
Dùng khóc khuyên, đánh không giận.

7. Cha mẹ bệnh, nếm thuốc trước.
Ngày đêm hầu, không rời giường.
Tang ba năm, thường thương nhớ.
Chỗ ở đỗi, không rượu thịt.
Tang đủ lễ, cúng hết lòng.
Việc người chết, như người sống.

XUẤT TẮC ĐỆ

8. Anh thương em, em kính anh.
Anh em thuận, hiếu trong đó.
Tiền của nhẹ, oán nào sanh.
Lời nhường nhịn, tức giận mất.

9. Hoặc ăn uống, hoặc đi đứng.
Người lớn trước, người nhỏ sau.
Lớn gọi người, liền gọi thay.
Người không có, mình làm thay.

10. Gọi người lớn, chớ gọi tên.
Với người lớn, chớ khoe tài.
Gặp trên đường, nhanh đến chào.
Người không nói, kính lui đứng.
Phải xuống ngựa, phải xuống xe.
Đợi người đi, hơn trăm bước.

11.Người lớn đứng, nhỏ chớ ngồi.
Người lớn ngồi, cho phép ngồi.
Trước người lớn, phải nói nhỏ.
Nhỏ không nghe, không đúng phép.
Đến phải nhanh, lui phải chậm.
Khi hỏi đáp, mắt nhìn thẳng.

12. Việc chú bác, như việc cha.
Việc anh họ, như anh ruột.

 CẨN

13. Sáng dậy sớm, tối ngủ trễ.
Lúc chưa già, quí thời gian.
Sáng rửa mặt, phải đánh răng.
Tiểu tiện xong, rửa tay sạch.

14. Mũ phải ngay, nút phải gài.
Vớ và giày, mang chỉnh tề.
Nón quần áo, để cố định.
Chớ để bừa, tránh dơ bẩn.

15. Áo quý sạch, không quý đắt.
Hợp thân phận, hợp gia đình.
Với ăn uống, chớ kén chọn.
Ăn vừa đủ, chớ quá no.
Tuổi còn nhỏ, chớ uống rượu.
Uống say rồi, rất là xấu.

16. Đi thong thả, đứng ngay thẳng.
Chào cúi sâu, lạy cung kính.
Chớ đạp thềm, không đứng nghiêng.
Chớ ngồi dang, không rung đùi.

17. Vén rèm cửa, chớ ra tiếng.
Rẽ quẹo rộng, chớ đụng góc.
Cầm vật rỗng, như vật đầy.
Vào phòng trống, như có người.
Chớ làm vội, vội sai nhiều.
Không sợ khó, chớ qua loa.
Nơi ồn náo, không đến gần.
Việc không đáng, quyết chớ hỏi.

18. Sắp vào cửa, hỏi có ai.
Sắp vào nhà, cất tiếng lớn.
Người hỏi ai, nên nói tên.
Nói ta – tôi, không rõ ràng.
Dùng đồ người, cần mượn rõ.
Nếu không hỏi, tức là trộm.
Mượn đồ người, trả đúng hẹn.
Sau có cần, mượn không khó.

TÍN

19. Phàm nói ra, tín trước tiên.
Lời dối trá, sao nói được.
Nói nhiều lời, không bằng ít.
Phải nói thật, chớ xảo nịnh.
Lời gian xảo, từ bẩn thỉu.
Thói tầm thường, phải trừ bỏ.

20. Thấy chưa thật, chớ nói bừa.
Biết chưa đúng, chớ tuyên truyền.
Việc không tốt, chớ dễ nhận.
Nếu dễ nhận, tiến lui sai.
Phàm nói chuyện, nói trọng điểm.
Chớ nói nhanh, chớ mơ hồ.
Kia nói phải, đây nói quấy.
Không liên quan, chớ để ý.

21. Thấy người tốt, nên sửa mình.
Dù còn xa, cũng dần kịp.
Thấy người xấu, tự kiểm điểm.
Có thì sửa, không cảnh giác.

22. Chỉ đức học, chỉ tài nghệ.
Không bằng người, phải tự gắng.
Nếu quần áo, hoặc ăn uống,
Không bằng người, không nên buồn.

23. Nghe lỗi giận, nghe khen vui.
Bạn xấu đến, bạn hiền đi.
Nghe khen sợ, nghe lỗi vui.
Người hiền lương, dần gần gũi.

24. Lỗi vô ý, gọi là sai.
Lỗi cố ý, gọi là tội.
Biết sửa lỗi, không còn lỗi.
Nếu che giấu, lỗi chồng thêm.

YÊU BÌNH ĐẲNG

25. Phàm là người, đều yêu thương.
Che cùng trời, ở cùng đất.

26. Người hạnh cao, danh tự cao.
Mọi người trọng, không bề ngoài.
Người tài năng, tiếng tự cao.
Được người phục, chẳng do khoe.

27. Mình có tài, chớ dùng riêng.
Người có tài, không chỉ trích.
Không nịnh giàu, chớ khinh nghèo.
Chớ ghét cũ, không thích mới.
Người không rảnh, chớ não phiền.
Người bất an, không quấy nhiễu.

28. Người có lỗi, chớ vạch trần.
Việc riêng người, chớ nói truyền.
Khen người thiện, tức là tốt.
Người biết được, càng tốt hơn.
Khen người ác, chính là ác.
Ác cùng cực, tai họa đến.
Cùng khuyên thiện, cùng lập đức.
Lỗi không ngăn, đôi bên sai.

29. Hễ nhận cho, phân biệt rõ.
Cho nên nhiều, nhận nên ít.
Sắp cho người, trước hỏi mình.
Mình không thích, phải mau ngưng.
Ân phải báo, oán phải quên.
Báo oán ngắn, báo ân dài.

30. Đối người ở, thân đoan chánh.
Tuy đoan chánh, lòng độ lượng.
Thế phục người, người không phục.
Lý phục người, tâm mới phục.

GẦN NGƯỜI NHÂN

31. Cùng là người, khác tộc loại.
Thô tục nhiều, nhân từ ít.
Đúng người nhân, người kính sợ.
Nói thẳng lời, không dẻ nịnh.
Gần người hiền, tốt vô hạn.
Đức tiến dần, lỗi ngày giảm.
Không gần hiền, hại vô cùng.
Tiểu nhân đến, trăm việc hư.

CÓ DƯ SỨC THÌ HỌC VĂN

32. Không gắng làm, chỉ học văn.
Chỉ bề ngoài, thành người nào.
Nếu gắng làm, không học văn.
Theo ý mình, mù lẽ phải.

33. Cách đọc sách, có ba điểm.
Tâm mắt miệng, tin đều trọng.
Mới đọc đây, chớ thích kia.
Đây chưa xong, kia chớ đọc.
Thời gian ít, cần chăm chỉ.
Công phu đủ, đọc liền thông.
Tâm có nghi, thì chép lại.
Học hỏi người, mong chính xác.

34. Gian phòng sạch, vách tường sạch.
Bàn học sạch, bút nghiên ngay.
Mực mài nghiêng, tâm bất chánh.
Chữ viết ẩu, tâm không ngay.
Xếp sách vở, chỗ cố định.
Đọc xem xong, trả chỗ cũ.
Tuy có gấp, xếp ngay ngắn.
Có sai hư, liền tu bổ.
Không sách Thánh, bỏ không xem.
Che thông minh, hư tâm trí.
Chớ tự chê, đừng tự bỏ.
Thánh và Hiền, dần làm được.

 弟 子 規

  ĐỆ TỬ QUY

  總  敘

  Tổng  Tự

1. 弟 子 規;  聖 人 訓

 Đệ Tử Quy;  Thánh Nhân Huấn

 首 孝 弟;  次 謹 信

 Thủ Hiếu Đệ;  Thứ Cẩn Tín

 汎 愛 眾;  而 親 仁

 Phiếm Ái Chúng;  Nhi Thân Nhân

 有 餘 力;  則 學 文

 Hữu Dư Lực;  Tắc Học Văn

 

  入 則 孝

  Nhập Tắc Hiếu

2. 父 母 呼;  應 勿 緩

 Phụ Mẫu Hô;  Ứng Vật Hoãn

 父 母 命;  行 勿 懶

 Phụ Mẫu Mệnh;  Hành Vật Lãn

 父 母 教;  須 敬 聽

 Phụ Mẫu Giáo;  Tu Kính Thính

 父 母 責;  須 順 承

 Phụ Mẫu Trách;  Tu Thuận Thừa

3. 冬 則 溫;  夏 則 凊

 Đông Tắc Ôn;  Hạ Tắc Sảnh

 晨 則 省;  昏 則 定

 Thần Tắc Tỉnh;  Hôn Tắc Định

 出 必 告;  反 必 面

 Xuất Tất Cáo;  Phản Tất Diện

 居 有 常;  業 無 變

 Cư Hữu Thường;  Nghiệp Vô Biến

4. 事 雖 小;  勿 擅 為

 Sự Tuy Tiểu;  Vật Thiện Vi

 苟 擅 為;  子 道 虧

 Cẩu Thiện Vi;  Tử Đạo Khuy

 物 雖 小;  勿 私 藏

 Vật Tuy Tiểu;  Vật Tư Tàng

 苟 私 藏;  親 心 傷

 Cẩu; Tư Tàng;  Thân Tâm Thương

5. 親 所 好;  力 為 具

 Thân Sở Hiếu;  Lực Vi Cụ

 親 所 惡;  謹 為 去

 Thân Sở Ố;  Cẩn Vi Khứ

 身 有 傷;  貽 親 憂

 Thân Hữu Thương;  Di Thân Ưu

 德 有 傷;  貽 親 羞

 Đức Hữu Thương;  Di Thân Tu

 親 愛 我;  孝 何 難

 Thân Ái Ngã;  Hiếu Hà Nan

 親 憎 我;  孝 方 賢

 Thân Tăng Ngã;  Hiếu Phương Hiền

6. 親 有 過;  諫 使 更

 Thân Hữu Quá;  Gián Sử Canh

 怡 吾 色;  柔 吾 聲

 Di Ngô Sắc;  Nhu Ngô Thanh

 諫 不 入;  悅 復 諫

 Gián Bất Nhập;  Duyệt Phục Gián

 號 泣 隨;  撻 無 怨

 Hào Khấp Tuỳ;  Thát Vô Oán

7. 親 有 疾;  藥 先 嘗

 Thân Hữu Tật;  Dược Tiên Thường

 晝 夜 侍;  不 離 床

 Trú Dạ Thị;  Bất Li Sàng

 喪 三 年;  常 悲 咽

 Tang Tam Niên;  Thường Bi Ế

 居 處 變;  酒 肉 絕

 Cư Xứ Biến;  Tửu Nhục Tuyệt

 喪 盡 禮;  祭 盡 誠

 Tang Tận Lễ;  Tế Tận Thành

 事 死 者;  如 事 生

 Sự Tử Giả;  Như Sự Sanh

 

 出 則 弟

  Xuất Tắc Đệ

8. 兄 道 友;  弟 道 恭

 Huynh Đạo Hữu;  Đệ Đạo Cung

 兄 弟 睦;  孝 在 中

 Huynh Đệ Mục;  Hiếu Tại Trung

 財 物 輕;  怨 何 生

 Tài Vật Khinh;  Oán Hà Sanh

 言 語 忍;  忿 自 泯

 Ngôn Ngữ Nhẫn;  Phẫn Tự Mẫn

9. 或 飲 食;  或 坐 走

 Hoặc Ẩm Thực;  Hoặc Toạ Tẩu

 長 者 先;  幼 者 後

 Trưởng Giả Tiên;  Ấu Giả Hậu

 長 呼 人;  即 代 叫

 Trưởng Hô Nhân;  Tức Đại Khiếu

 人 不 在;  己 即 到

 Nhân Bất Tại;  Kỉ Tức Đáo

10. 稱 尊 長;  勿 呼 名

 Xưng Tôn Trưởng;  Vật Hô Danh

 對 尊 長;  勿 見 能

 Đối Tôn Trưởng;  Vật Kiến Năng

 路 遇 長;  疾 趨 揖

 Lộ Ngộ Trưởng;  Tật Xu Ấp

 長 無 言;  退 恭 立

 Trưởng Vô Ngôn;  Thoái Cung Lập

 騎 下 馬;  乘 下 車

 Kị Hạ Mã;  Thừa Hạ Xa

 過 猶 待;  百 步 餘

 Quá Do Đãi;  Bách Bộ Dư

11. 長 者 立;  幼 勿 坐

 Trưởng Giả Lập;  Ấu Vật Toạ

 長 者 坐;  命 乃 坐

 Trưởng Giả Toạ;  Mệnh Nãi Toạ

 尊 長 前;  聲 要 低

 Tôn Trưởng Tiền;  Thanh Yếu Đê

 低 不 聞;  卻 非 宜

 Đê Bất Văn;  Khước Phi Nghi

 進 必 趨;  退 必 遲

 Tiến Tất Xu;  Thoái Tất Trì

 問 起 對;  視 勿 移

 Vấn Khởi Đối;  Thị Vật Di

12. 事 諸 父;  如 事 父

 Sự Chư Phụ;  Như Sự Phụ

 事 諸 兄;  如 事 兄

 Sự Chư Huynh;  Như Sự Huynh

 

Cẩn 

13. 朝 起 早;  夜 眠 遲

 Triêu Khởi Tảo;  Dạ Miên Trì

 老 易 至;  惜 此 時

 Lão Dị Chí;  Tích Thử Thời

 晨 必 盥;  兼 漱 口

 Thần Tất Quán;  Kiêm Thấu Khẩu

 便 溺 回;  輒 淨 手

 Tiện Niệu Hồi;  Triếp Tịnh Thủ

14. 冠 必 正;  紐 必 結

 Quan Tất Chánh;  Nữu Tất Kết

 襪 與 履;  俱 緊 切

 Miệt Dữ Lý;  Câu Khẩn Thiết

 置 冠 服;  有 定 位

 Trí Quan Phục;  Hữu Định Vị

 勿 亂 頓;  致 污 穢

 Vật Loạn Đốn;  Trí Ô Uế

15. 衣 貴 潔;  不 貴 華

 Y Quý Khiết;  Bất Quý Hoa

 上 循 分;  下 稱 家

 Thượng Tuần Phận;  Hạ Xứng Gia

 對 飲 食;  勿 揀 擇

 Đối Ẩm Thực;  Vật Giản Trạch

 食 適 可;  勿 過 則

 Thực Thích Khả;  Vật Quá Tắc

 年 方 少;  勿 飲 酒

 Niên Phương Thiếu;  Vật Ẩm Tửu

 飲 酒 醉;  最 為 醜

 Ẩm Tửu Tuý;  Tối Vi Xú

16. 步 從 容;  立 端 正

 Bộ Thung Dung;  Lập Đoan Chánh

 揖 深 圓;  拜 恭 敬

 Ấp Thâm Viên;  Bái Cung Kính

 勿 踐 閾;  勿 跛 倚

 Vật Tiễn Quắc;  Vật Bí Ỷ

 勿 箕 踞;  勿 搖 髀

 Vật Ki Cứ;  Vật Diêu Bễ

17. 緩 揭 簾;  勿 有 聲

 Hoãn Yết Liêm;  Vật Hữu Thanh

 寬 轉 彎;  勿 觸 棱

 Khoan Chuyển Loan;  Vật Xúc Lăng

 執 虛 器;  如 執 盈

 Chấp Hư Khí;  Như Chấp Doanh

 入 虛 室;  如 有 人

 Nhập Hư Thất;  Như Hữu Nhân

 事 勿 忙;  忙 多 錯

 Sự Vật Mang;  Mang; Đa Thác

 勿 畏 難;  勿 輕 略

 Vật Uý Nan;  Vật Khinh Lược

 鬥 鬧 場;  絕 勿 近

 Đấu Náo Trường;  Tuyệt Vật Cận

 邪 僻 事;  絕 勿 問

 Tà Tích Sự;  Tuyệt Vật Vấn

18. 將 入 門;  問 孰 存

 Tương Nhập Môn;  Vấn Thục Tồn

 將 上 堂;  聲 必 揚

 Tương Thượng; Đường;  Thanh Tất Dương

 人 問 誰;  對 以 名

 Nhân Vấn Thuỳ;  Đối Dĩ Danh

 吾 與 我;  不 分 明

 Ngô Dữ Ngã;  Bất Phân Minh

 用 人 物;  須 明 求

 Dụng Nhân Vật;  Tu Minh Cầu

 倘 不 問;  即 為 偷

 Thảng Bất Vấn;  Tức Vi Thâu

 借 人 物;  及 時 還

 Tá Nhân Vật;  Cập Thời Hoàn

 後 有 急;  借 不 難

 Hậu Hữu Cấp;  Tá Bất Nan

 

 

  Tín 

19. 凡 出 言;  信 為 先

 Phàm Xuất Ngôn;  Tín Vi Tiên

 詐 與 妄;  奚 可 焉

 Trá Dữ Vọng;  Hề Khả Yên

 話 說 多;  不 如 少

 Thoại Thuyết Đa;  Bất Như Thiểu

 惟 其 是;  勿 佞 巧

 Duy Kỳ Thị;  Vật Nịnh Xảo

 奸 巧 語;  穢 污 詞

 Gian Xảo Ngữ;  Uế Ô Từ

 市 井 氣;  切 戒 之

 Thị Tỉnh Khí;  Thiết Giới Chi

20. 見 未 真;  勿 輕 言

 Kiến Vị Chân;  Vật Khinh Ngôn

 知 未 的;  勿 輕 傳

 Tri Vị Đích;  Vật Khinh Truyền

 事 非 宜;  勿 輕 諾

 Sự Phi Nghi;  Vật Khinh Nặc

 苟 輕 諾;  進 退 錯

 Cẩu Khinh Nặc;  Tiến Thoái Thác

 凡 道 字;  重 且 舒

 Phàm Đạo Tự;  Trọng Thả Thư

 勿 急 疾;  勿 模 糊

 Vật Cấp Tật;  Vật Mô Hồ

 彼 說 長;  此 說 短

 Bỉ Thuyết Trường;  Thử Thuyết Đoản

 不 關 己;  莫 閒 管

 Bất Quan Kỉ;  Mạc Nhàn Quản

21. 見 人 善;  即 思 齊

 Kiến Nhân Thiện;  Tức Tư Tề

 縱 去 遠;  以 漸 躋

 Túng Khứ Viễn;  Dĩ Tiệm Tễ

 見 人 惡;  即 內 省

 Kiến Nhân Ác;  Tức Nội Tỉnh

 有 則 改;  無 加 警

 Hữu Tắc Cải;  Vô Gia Cảnh

22. 唯 德 學;  唯 才 藝

 Duy Đức Học;  Duy Tài Nghệ

 不 如 人;  當 自 礪

 Bất Như Nhân;  Đương Tự Lệ

 若 衣 服;  若 飲 食

 Nhược Y Phục;  Nhược Ẩm Thực

 不 如 人;  勿 生 慼

 Bất Như Nhân;  Vật Sanh Thích

23. 聞 過 怒;  聞 譽 樂

 Văn Quá Nộ;  Văn Dự Lạc

 損 友 來;  益 友 卻

 Tổn Hữu Lai;  Ích Hữu Khước

 聞 譽 恐;  聞 過 欣

 Văn Dự Khủng;  Văn Quá Hân

 直 諒 士;  漸 相 親

 Trực Lượng Sĩ;  Tiệm Tương Thân

24. 無 心 非;  名 為 錯

 Vô Tâm Phi;  Danh Vi Thác

 有 心 非;  名 為 惡

 Hữu Tâm Phi;  Danh Vi Ác

 過 能 改;  歸 於 無

 Quá Năng Cải;  Quy Ư Vô

 倘 揜 飾;  增 一 辜

 Thảng Yểm Sức;  Tăng Nhất Cô

 

  汎 愛 眾

  Phiếm Ái Chúng

25. 凡 是 人;  皆 須 愛

 Phàm Thị Nhân;  Giai Tu Ái

 天 同 覆;  地 同 載

 Thiên Đồng Phúc;  Địa Đồng Tải

26. 行 高 者;  名 自 高

 Hạnh Cao Giả;  Danh Tự Cao

 人 所 重;  非 貌 高

 Nhân Sở Trọng;  Phi Mạo Cao

 才 大 者;  望 自 大

 Tài Đại Giả;  Vọng Tự Đại

 人 所 服;  非 言 大

 Nhân Sở Phục;  Phi Ngôn Đại

27. 己 有 能;  勿 自 私

 Kỉ Hữu Năng;  Vật Tự Tư

 人 所 能;  勿 輕 訾

 Nhân Sở Năng;  Vật Khinh Tí

 勿 諂 富;  勿 驕 貧

 Vật Siểm Phú;  Vật Kiêu Bần

 勿 厭 故;  勿 喜 新

 Vật Yếm Cố;  Vật Hỉ Tân

 人 不 閒;  勿 事 攪

 Nhân Bất Nhàn;  Vật Sự Giảo

 人 不 安;  勿 話 擾

 Nhân Bất An;  Vật Thoại Nhiễu

28. 人 有 短;  切 莫 揭

 Nhân Hữu Đoản;  Thiết Mạc Yết

 人 有 私;  切 莫 說

 Nhân Hữu Tư;  Thiết Mạc Thuyết

 道 人 善;  即 是 善

 Đạo Nhân Thiện;  Tức Thị Thiện

 人 知 之;  愈 思 勉

 Nhân Tri Chi;  Dũ Tư Miễn

 揚 人 惡;  即 是 惡

 Dương Nhân Ác;  Tức Thị Ác

 疾 之 甚;  禍 且 作

 Tật Chi Thậm;  Hoạ Thả Tác

 善 相 勸;  德 皆 建

 Thiện Tương Khuyến;  Đức Giai Kiến

 過 不 規;  道 兩 虧

 Quá Bất Quy;  Đạo Lưỡng Khuy

29. 凡 取 與;  貴 分 曉

 Phàm Thủ Dữ;  Quý Phân Hiểu

 與 宜 多;  取 宜 少

 Dữ Nghi Đa;  Thủ Nghi Thiểu

 將 加 人;  先 問 己

 Tương Gia Nhân;  Tiên Vấn Kỉ

 己 不 欲;  即 速 已

 Kỉ Bất Dục;  Tức Tốc Dĩ

 恩 欲 報;  怨 欲 忘

 Ân Dục Báo;  Oán Dục Vong

 報 怨 短;  報 恩 長

 Báo Oán Đoản;  Báo Ân Trường

30. 待 婢 僕;  身 貴 端

 Đãi Tì Bộc;  Thân Quý Đoan

 雖 貴 端;  慈 而 寬

 Tuy Quý Đoan;  Từ Nhi Khoan

 勢 服 人;  心 不 然

 Thế Phục Nhân;  Tâm Bất Nhiên

 理 服 人;  方 無 言

 Lý Phục Nhân;  Phương Vô Ngôn

 

  親  仁

  Thân Nhân

31. 同 是 人;  類 不 齊

 Đồng Thị Nhân;  Loại Bất Tề

 流 俗 眾;  仁 者 希

 Lưu Tục Chúng;  Nhân Giả Hi

 果 仁 者;  人 多 畏

 Quả Nhân Giả;  Nhân Đa Uý

 言 不 諱;  色 不 媚

 Ngôn Bất Huý;  Sắc Bất Mị

 能 親 仁;  無 限 好

 Năng Thân Nhân;  Vô Hạn Hảo

 德 日 進;  過 日 少

 Đức Nhật Tiến;  Quá Nhật Thiểu

 不 親 仁;  無 限 害

 Bất Thân Nhân;  Vô Hạn Hại

 小 人 進;  百 事 壞

 Tiểu Nhân Tiến;  Bách Sự Hoại

 

餘 力 學 文

  Dư Lực Học Văn

32. 不 力 行;  但 學 文

 Bất Lực Hành;  Đãn Học Văn

 長 浮 華;  成 何 人

 Trưởng Phù Hoa;  Thành Hà Nhân

 但 力 行;  不 學 文

 Đãn Lực Hành;  Bất Học Văn

 任 己 見;  昧 理 真

 Nhậm Kỉ Kiến;  Muội Lý Chân

33. 讀 書 法;  有 三 到

 Độc Thư Pháp;  Hữu Tam Đáo

 心 眼 口;  信 皆 要

 Tâm Nhãn Khẩu;  Tín Giai Yếu

 方 讀 此;  勿 慕 彼

 Phương Độc Thử;  Vật Mộ Bỉ

 此 未 終;  彼 勿 起

 Thử Vị Chung;  Bỉ Vật Khởi

 寬 為 限;  緊 用 功

 Khoan Vi Hạn;  Khẩn Dụng Công

 工 夫 到;  滯 塞 通

 Công Phu Đáo;  Trệ Tắc Thông

 心 有 疑;  隨 札 記

 Tâm Hữu Nghi;  Tuỳ Trát Kí

 就 人 問;  求 確 義

 Tựu Nhân Vấn;  Cầu Xác Nghĩa

34. 房 室 清;  牆 壁 淨

 Phòng Thất Thanh;  Tường Bích Tịnh

 几 案 潔;  筆 硯 正

 Kỉ Án Khiết;  Bút Nghiễn Chánh

 墨 磨 偏;  心 不 端

 Mặc Ma Thiên;  Tâm Bất Đoan

 字 不 敬;  心 先 病

 Tự Bất Kính;  Tâm Tiên Bệnh

 列 典 籍;  有 定 處

 Liệt Điển Tịch;  Hữu Định Xứ

 讀 看 畢;  還 原 處

 Độc Khán Tất;  Hoàn Nguyên Xứ

 雖 有 急;  卷 束 齊

 Tuy Hữu Cấp;  Quyển Thúc Tề

 有 缺 壞;  就 補 之

 Hữu Khuyết Hoại;  Tựu Bổ Chi

 非 聖 書;  屏 勿 視

 Phi Thánh Thư;  Bính Vật Thị

 蔽 聰 明;  壞 心 志

 Tế Thông Minh;  Hoại Tâm Chí

 勿 自 暴;  勿 自 棄

 Vật Tự Bạo;  Vật Tự Khí

 聖 與 賢;  可 馴 致

 Thánh Dữ Hiền;  Khả Tuần Trí

DIZIGUI – “The Rules for Students”

The Summary

1. “The Rules for Students” are the Sage’s teachings.
 First be good to parents and respect elders; next be reverent and trustworthy.
Love everyone and become close with the kind-hearted.
If there’s energy left over, then study books.

At Home, Be Dutiful to Parents

2. When parents call, don’t be slow to answer.
When parents give an order, act, don’t be lazy.
When parents teach, one must listen respectfully.
When parents reprimand, one must accept.

3. In winter be warm; in summer be cool.
In the morning think over your conduct; in the evening settle down.
When leaving one must tell one’s parents; upon returning one must see one’s parents face-to face.
There should be regularity in one’s daily life, and no change in one’s career.

4. Though a matter may be small, don’t act arbitrarily.
If one acts arbitrarily, the code that a son ought to follow gets damaged.
Though a thing may be small, don’t selfishly hoard it.
If one selfishly hoards, the parents’ hearts will be hurt.

5. What parents like, make an effort to possesss.
What parents despise, carefully get rid of.
Injury to one’s body brings parents worry.
Injury to one’s character brings parents shame.

6. When parents love me, it is easy to be good to parents.
When parents detest me, then it’s truly virtuous to be good to parents.
When parents are doing something that’s wrong, counsel them to make them change.
Make my expression pleasant, and soften my voice.
If the counsel is not accepted, wait until parents are happy then counsel them again.
Weeping and wailing should follow, and beatings are borne without complaint.

7. When parents fall ill, one tastes the medicine first (to see if it’s been brewed to the proper degree),
And attend day and night, not leaving the bed.
One mourns for thee years, often sobbing sadly.
The place of living should change, and one should abstain from wine and sex.
At the funeral there should be the utmost decorum; at memorial services there should be the utmost sincerity.
Serve the dead like serving the living.

Standards for Younger Brothers (and Juniors) when Away from Home

8. The proper way for the older brother is friendliness; the way for the younger brother is respect.
When brothers are harmonious, that is in itself being good to parents.
When money and material things are taken lightly, how can resentment arise?
When words are tolerated, anger naturally dissipates.

9. In eating and drinking, and in walking and sitting down,
The elder person goes first; the junior person goes after.
When an elder is calling someone, immediately call that person for the elder.
If that person is not there, go to the elder yourself.

10. When addressing a respected elder, don’t call him by name.
In front of a respected elder, don’t show off.
When meeting an elder on the road, quickly go up and bow.
If the elder has nothing to say, retreat and stand respectfully.
Get off if riding a horse, get out if in a car.
Wait even after the elder passes, for a hundred steps or more.

11. When the elder person stands, the junior person stands.
When the elder person sits, only upon being ordered does the junior person sit.
In front of a respected elder, one’s voice has to be low,
But if it’s too low to be heard, then that’s not suitable.
Going into an elder one must hurry; leaving an elder one must be slow.
When asked a question one rises and answers, without moving one’s gaze.

12. Serve the elders of your father’s generation like serving your father.
Serve the elders of your big brother’s generation like serving your big brother.

Be Cautious (or Reverent) in My Daily Life

13. In the morning rise early; at night go to sleep late.
Old age arrives readily; value this time.
In the morning one must wash the hands, plus rinse the mouth.
After returning from urination and defecation, always clean the hands.

14. The hat must be on straight; the buttons must be done up.
The socks and shoes should all be on snugly.
For putting hats and clothes, there should be set places.
Don’t set them down in a disorderly manner, making a sweaty mess.

15. In clothes value cleanliness, not fanciness.
First, follow one’s station in life; second, suit the family’s financial situation.
With food and drink don’t be picky.
Eat just enough; don’t eat excessively.
While still young, don’t drink alcohol.
Being drunk is most ugly.

16. Walk relaxed; stand straight.
Bow deep and round; when kneeling to pay homage do so reverently.
Don’t step on the threshold; don’t stand leaning on one leg.
Don’t sit with legs straight and apart; don’t wave the bottom.

17. Open curtains slowly, without noise.
Turn turns widely, without hitting the corners.
Hold empty vessels like holding full ones.
Enter empty rooms as if someone is there.
Don’t hurry when doing things, or there will be many mistakes.
Don’t fear difficulties; don’t look down upon asking questions.
Scenes of fighting and disturbances, do not ever go near.
Evil deviant things, don’t ever say.

18. When about to enter through a door, ask who is there.
When about to enter a hall, one must call out one’s arrival.
When people ask who is there, answer with your name.
“Me” and “I” don’t make anything clear.
When using other people’s things, one must clearly ask.
If one doesn’t ask, then it is stealing.
When borrowing other people’s things, return them on time.
When other people borrow things from you, if you have them don’t be stingy.

Be Trustworthy

19. Whenever one speaks, trustworthiness comes first.
Lying and absurd wild talk, how can one engage in such things?
Talking a lot is not as good as talking less.
Say only what is true, don’t be glib or tricky.
Cutting and disdainful words, dirty and filthy words,
Such vulgar airs, definitely get rid of them.

20. When still unsure of what you are seeing, do not lightly speak on it.
When still unsure of what you know, don’t lightly spread it.
If conditions aren’t favorable, don’t lightly promise.
If one lightly promises, then both going forward to do it and backing off from doing it are wrong.
Whenever you say something, say it with weight and relaxation,
Not hurriedly or quickly, nor blurred and unintelligibly.
This one gossips about this; that one gossips about that;
If it doesn’t concern yourself, don’t participate.

21. On seeing others being good, think of equaling them.
Even if far below them, you can gradually improve.
On seeing others being bad, inspect yourself.
If like them then correct it; if not then be vigilant.

22. Only in virtue and learning, and in ability and skill,
If not as good as others, then one should spur oneself on.
If it’s in clothing and attire, or housing and food,
That one is not as good as others, don’t be sad.

23. Becoming angry upon hearing faults and happy upon hearing praise,
Will cause harmful friends to come, and beneficial friends to leave.
Becoming fearful upon hearing praise and happy upon hearing faults,
Will cause straight and honest gentlemen to gradually draw close.

24. Doing wrong unintentionally is called making a mistake;
Doing wrong intentionally is called committing an evil.
If one corrects what one has done wrong, then it’s as if it hasn’t happened.
If one covers up, then one adds to one’s trespass.

Love All Equally

25. All who are human, one must love.
Heaven covers us equally; Earth bears us equally.

26. People with high conduct naturally have high reputations;
What people value is not high looks.
People with great ability naturally have great fame;
What people respect is not great words.

27. If one has ability, one shouldn’t be selfish.
If other people have ability, one shouldn’t denigrate them.
Don’t fawn on the rich; don’t be arrogant to the poor.
Don’t despise the old; don’t favor the new.
If people don’t have time, don’t bother them with matters.
If people are not at peace, don’t bother them with words.

28. When people have shortcomings, definitely don’t publicize them.
When people have secrets, definitely don’t say them.
Speaking of others’ good deeds is in itself a good deed.
When others learn of it, they become more encouraged.
Publicizing other people’s shortcomings is in itself evil.
People hate it very much, and disaster arises.
Admonishing each other to do good builds up everyone’s virtue.
Not dissuading another from doing wrong damages both parties’ character.

29. When taking and giving, making everything clear is what’s important.
It’s better to give much and take little.
When about to do unto others, first ask yourself;
If you don’t want it, then stop immediately.
One wants to repay kindness and forget grudges.
Repaying grudges is short; repaying kindness is long.

30. In dealing with maids and servants, one is of high station.
Though of high station, one must be kind and forgiving.
Using force to make people submit doesn’t make their hearts submit.
Using reason to make people submit, only then are there no words (of discontent).

Be Close to and Learn from People of Virtue and Compassion

31. All are human, but their types differ.
Most belong to the unrefined; the truly kind-hearted are rare.
A truly kind-hearted person is feared by most people;
He is not afraid of his words causing offense; his expression is not fawning.
To be able to become close with the kind-hearted is infinitely good.
One’s virtue will daily advance; one’s errors will daily lessen.
Not becoming close with the kind-hearted is infinitely harmful;
Lowly people will come and everything will turn bad.

If there’s energy left over then use it to study books.

32. If one doesn’t work hard at conduct, but only studies books,
Then one attains superficial finery—what kind of person is that?
If one only works hard at conduct, but does not study books,
Then one relies only on one’s own views, and remain ignorant of true reason.

33. The way to study requires three things coming together:
Heart, eyes and mouth, are all necessary.
When you’ve just begun reading one book, don’t yearn for another;
When the first book hasn’t been finished, don’t start another one.
Set wide limits; apply tight efforts.
With proper effort, obstacles will be overcome.
When there is doubt, note it down right away,
So as to ask people and get the true meaning.

34. The room should be clean; the walls, clear;
The desk, spotless; the pen and inkwell, straight.
If the ink is ground unevenly, the heart is not upright;
If the words are not respectful, the heart has first fallen ill.
Books should be set out in a regular place.
After reading, return them to their original place.
Though there may be an urgent matter, roll and tie them properly,
And if there’s damage, repair it immediately.
Books not of the sages, reject them; don’t look.
They cloud the intellect and corrupt one’s heart and aspiration.
Don’t abuse yourself; don’t give up on yourself.
What is saintly and virtuous, can be gradually attained.

Giới thiệu

de-tu-quy-2

“Đệ tử quy”, tên gốc là “Huấn Mông Văn”, là cuốn sách nhỏ được biên tập vào thời Khang Hy nhà Thanh bởi tiên sinh Lý Dục Tú. Sau này được ông Giả Tồn Nhân biên tập lại và đổi tên thành Đệ Tử Quy.

Nội dung của Đệ tử quy chủ yếu diễn giải câu thứ 6, phần Học Nhi của Luận Ngữ: “Học trò, trên thì hiếu thảo cha mẹ, dưới hòa thuận anh em, cẩn thận và uy tín trong cuộc sống, yêu thương mọi người, kết giao bạn bè tốt, có thêm thời gian và sức lực thì nên học tập thêm”.

Đệ Tử Quy được soạn theo thể câu 3 chữ, với 2 câu kết hợp thành một âm vận, rất dễ để đọc và học thuộc. Toàn bộ phần Đệ tử quy được chia thành 7 phần chính, nêu lên phép tắc của người con, người học trò, của một con người trong xã hội, bắt đầu từ việc Hiếu thuận với cha mẹ, sau đến việc anh em phải hoà thuận, rồi mở rộng ra đến từng cách đối nhân xử thế, đối người tiếp vật trong cuộc sống hàng ngày như: đức tính cẩn thận, uy tín, sự thương yêu với tất cả mọi người, kết giao bạn bè đến cách học tập…

Cuốn sách này gồm có 7 chương, 34 khổ, 1080 từ nhưng bao hàm trong đó đạo lý làm người sâu xa. Cuốn sách này không chỉ dành cho trẻ nhỏ mà dành cho hầu hết người lớn chúng ta trong thời đại này. Nếu ai chịu nghe theo và thực hành theo, thì rất có lợi ích và rất có thọ dụng trong cuộc sống.

Để học và thực hành theo, ở đây chúng tôi cũng giới thiệu phần giảng giải của Tiến Sĩ Thái Lễ Húc, là người có thâm niên nhiều năm trong học tập và làm theo những lời dạy của Thánh Hiền, giúp cho mọi người hiểu rõ để có được một cuộc sống nhân sinh hạnh phúc.


Chia sẻ bằng cả trái tim. Công đức vô lượng!